ΜΙΚΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΤΟΛΚΙΝ

Όλοι εμείς οι άνθρωποι, που αγαπάμε τον κόσμο του Φανταστικού, που περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας «ζώντας στον κόσμο μας» και για τους περισσότερους ανθρώπους ήμαστε οι αλαφροΐσκιωτοι και οι ονειροπαρμένοι, είναι συνηθισμένο φαινόμενο, ωστόσο ανεξήγητο και μοναδικό κάθε φορά που συμβαίνει, να μοιραζόμαστε τις ίδιες σκέψεις για ένα ζήτημα, να βιώνουμε τις ίδιες ασυνήθιστες και παράξενες εμπειρίες και να καταλήγουμε λίγο πολύ στα ίδια συμπεράσματα ανεξάρτητα από πού ξεκινά ο καθένας και αν καταλήγει κάπου λόγω έρευνας ή διαίσθησης και όλα αυτά χωρίς τις περισσότερες φορές να γνωριζόμαστε μεταξύ μας, απλά επειδή έτυχε να πέσει στα χέρια μας λόγω  χάρη ένα βιβλίο ή ένα περιοδικό. Αυτή είναι άλλωστε και η μαγεία του Φανταστικού… Έτσι λοιπόν όταν ξεκίνησα να γράφω αυτή την πρόχειρη και εντελώς αυθόρμητη κριτική προσέγγιση του έργου του Τόλκιν  δεν είχα προηγουμένως υπόψιν καμία άλλη παρόμοια προσπάθεια, ώσπου μετά από καιρό που έτυχε να διαβάσω το «Τόλκιν, ο ονειρευτής και η σκιά του» του Ναούμ Θεοδοσιάδη από τις εκδόσεις Αρχέτυπο, διαπίστωσα με μεγάλη μου χαρά και ίσως με μια  μικρή δόση λύπης(άλλωστε η ανθρώπινη ματαιοδοξία μας δε μας εγκαταλείπει ποτέ) ότι δεν ήμουν η μόνη που έβλεπε όλα αυτά τα θέματα που διαποτίζουν το έργο του και μας φανερώνονται τόσο αβίαστα και τόσο αρμονικά.
 Η ενασχόληση με τον κόσμο της Μέσης-Γης, τον κόσμο των δαχτυλιδιών και των ξωτικών, αφήνει το δικό της στίγμα στη ψυχή του αναγνώστη, που δύσκολα θα το συναντήσει κανείς σε οποιοδήποτε άλλο έργο του Φανταστικού(τουλάχιστον αυτή είναι η δική μου προσωπική πεποίθηση). Και αυτό γιατί τα γεγονότα με μια λογική αλληλουχία ξετυλίγονται προβάλλοντας συνεχώς μπροστά μας πανανθρώπινες αξίες και συμβολισμούς , που αν και ο ίδιος ο δημιουργός τους ενώ δηλώνει ότι απεχθάνεται κάθε είδους αλληγορία , ωστόσο αυτή στέκει συνεχώς μπροστά μας αποδεικνύοντας την ειρωνεία του υποσυνείδητου, που πλάθει, δημιουργεί και συμβολίζει, ανεξάρτητα των δικών μας συνειδητών αφορισμών.
 Όταν μιλάμε για λογοτέχνες όπως ο Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν, αναφερόμαστε πάντα σε μοναδικές στο είδος τους φυσιογνωμίες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, τολμώ να πω, όπως  ήταν ο Όμηρος ή ο Ησίοδος. Ο Τόλκιν υπήρξε ιδιοφυία όσον αφορά τη φανταστική λογοτεχνία, όχι γιατί είχε τελικά μεγάλη φαντασία αλλά γιατί πρωτοτύπησε στο βαθμό που θεωρείται πρωτοτυπία και η ικανότητα να αφομοιώνεις με μία δύναμη δημιουργική τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα. Από το ήδη γνωστό γλωσσικό, μυθολογικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό ίσως υπόβαθρο ο Τόλκιν δημιούργησε κυριολεκτικά ένα καινούργιο κόσμο μία νέα κοσμοθεωρία, μία ολοκληρωμένη κοσμογονία και θεογονία θα έλεγε κανείς, μία ευέλικτη γεω-γραφία και φυσικά τις περίφημες γλώσσες των ξωτικών, ένα αριστούργημα που αναδύθηκε από την μεγάλη αγάπη και ενδελεχή μελέτη των λατινικών, των ουαλικών, των  αρχαίων αγγλικών και η λίστα συνεχίζεται… Δεινότατος  γλωσσοπλάστης και μυθοπλάστης!
Ξεκινώντας από την  αρχή του κόσμου και  διαβάζοντας τις πρώτες γραμμές του «Σιλμαρίλλιον», η αναφορά στον Έναν, στον Ιλούβατάρ, στην ουράνια αυλή του που θυμίζει αγγελική χορεία με έντονο άλλωστε το στοιχείο της μουσικής που δίνει μορφή και σχήμα σε οτιδήποτε( αυτό παραπέμπει σε υπαινιγμό ότι τα πάντα γίνονται αρμονικά εφόσον μεσολαβεί η μουσική), αλλά και αργότερα στην πτώση του Μόργκωθ  ,του αλαζόνα Βάλαρ, του παράφωνου, το μυαλό μας φυσικά δε πάει πουθενά αλλού παρά μόνο στις βιβλικές ιστορίες περί δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου. Η «πτώση» του Μόργκωθ και η μόνιμη εγκατάσταση του πλέον στη Μέση Γη με σκοπό την καταστροφή της  έχει πολλά κοινά με την ιστορία του έκπτωτου άγγελου, του Εωσφόρου. Στη συνέχεια της ιστορίας οι ομοιότητες πολλαπλασιάζονται. Οι άνθρωποι και τα ξωτικά ζούνε ευτυχισμένοι στο Νούμενορ  σε ένα κόσμο μακάριο και ιδανικό για πολλούς αιώνες, αυξάνοντας συνεχώς τις γνώσεις τους, αποκτούμενοι σοφία, τεχνική επιδεξιότητα και σωματική ευκρασία μέχρι που η δαιμονική ζήλια του πνεύματος που λέγεται Μόργκωθ  χρησιμοποίησε την ανθρώπινη ματαιοδοξία και θέλησε σαν άλλος «διά-βολος» να καταστρέψει τη φυσική πορεία της ζωής τους. Από τότε τίποτε δεν είναι το ίδιο.. Ο λαός της Νούμενορ εγκατέλειψε το μικρό του παράδεισο, μετοίκησε στη Μέση Γη, έχασε κάτι από τη λάμψη του και τη μακροζωία του και μάλιστα πολλά από τα όμορφα ξωτικά μπήκαν στη υπηρεσία πια του Μαύρου ‘Αρχοντα.


Η ιστορία του Δαχτυλιδιού μας φέρνει στο νου μύθους από όλο τον κόσμο για δαχτυλίδια που χαρίζουν ασυνήθιστη δύναμη(βλ. το δαχτυλίδι του Γύγη)  και εξουσία στον κάτοχο τους ώσπου δημιουργούν μια σχέση εξάρτησης. Και βέβαια εδώ επιχειρείται και μια ψυχολογική προσέγγιση από τη μεριά του Τόλκιν ο οποίος με την αποκρουστική όψη του Γκόλουμ, μας υποδεικνύει την αλήθινη μορφή μιας ψυχής που έχει υποδουλωθεί στα πάθη της. Παρόλα αυτά,  με τη δύναμη του δαχτυλιδιού θα παλέψουν πολλοί , παλεύοντας ουσιαστικά τον εαυτό τους αλλά η βαριά ευθύνη θα βαρύνει μόνο έναν, τον πιο «μικρό» και ταπεινό σε μια μεγαλειώδη αποστολή..Γιατί  στον Τόλκιν οι ήρωες δε μετριούνται σε σχέση  με τη σωματική τους διάπλαση ή τις υπερφυσικές τους ικανότητες αλλά με το μέτρο της ψυχής τους..και ο μικρός μας Φρόντο απέδειξε ότι έχει ψυχή. Η δύσκολη αποστολή βέβαια ανατέθηκε στη συντροφιά του δαχτυλιδιού, άτομα που επιλέχθηκαν το καθένα για ένα και μονάδικο χάρισμα, και ανάμεσα τους ένας παρολίγον προδότης που μετάνιωσε φρικτά και ένας εκλεκτός Βασιλιάς για τον οποίο οι προφητείες και τα τραγούδια του Αρχαίου Κόσμου αφθονούν. Όσο όμως η ιστορία ξετυλίγεται ανδρώνονται συνεχώς μπροστά μας  πανανθρώπινες αξίες όπως η αξία της φιλίας η οποία υπερτερεί σε πολλές των περιπτώσεων και έναντι της ίδιας της αποστολής (μάθαμε πολλά στη πορεία και χωρίς να ξεχνάμε τον προορισμό μας ωστόσο αγαπήσαμε το ταξίδι το ίδιο..). Ο Σαμ σχεδόν θυσίασε την προσωπική του ζωή για να βοηθήσει τον Κύριο του και μοναδικό φίλο. Ύστερα η έννοια της πατρίδας και το αίσθημα ότι πρέπει να διαφυλαχθεί ο τόπος της Μέσης Γης χωρίς να χαθεί ούτε ένα φυλλαράκι, ένας τόπος που είναι ιερός γιατί περπάτησαν κάποτε πάνω του υψηλά ξωτικά και σπουδαίοι άνθρωποι  και η νοσταλγία και ειδικότερα ο νόστος είναι συναισθηματα  που έρχονται και ξανάρχονται στη ψυχική διάθεση των ηρώων μας. Και βέβαια δε θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στην έντονη οικολογική συνείδηση..Στο δεύτερο μέρος της ιστορίας του Δαχτυλιδιού, οι Εντ αυτά τα αρχαία δέντρα αποκτούν συνείδηση της επικείμενης καταστροφής τους και πολεμούν.. Σε ένα πόλεμο επιβίωσης. Η φύση εκδικείται.
Κάτι που επίσης μου έκανε εντύπωση από την πρώτη στιγμή και διαχώρισε τα υπόλοιπα έργα του Φανταστικού που μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη(βλ. Χάρι Πότερ), είναι το γεγονός ότι η Μαγεία στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών δε χρησιμοποιείται κατά κόρον και δεν προβάλλεται, παρά μόνο σαν την έσχατη λύση σε καταστάσεις εκτός ορίων των ανθρωπίνων δυνάμεων.. Ούτε καν ο Γκάνταλφ, αυτός ο γνωστός- άγνωστος Μάγος των Αρχαίων Χρόνων, που γνωρίζει τόσα πολλά από την αρχή αποκαλύπτει όμως τόσα λίγα,  δε προσπαθεί να αλλάξει κάτι από τη προδιαγεγραμμένη πορεία των γεγονότων.. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις σε αυτόν τον αιώνιο πόλεμο.. Οι κάτοικοι της Μέσης-Γης πρέπει να αγωνιστούν μόνοι τους για να διαφυλάξουν τη γη των προγόνων τους από τη Μαύρη Σκιά..
Οι λέξεις που απομένουν στο τέλος αυτής της ξεχωριστής ιστορίας σαν μια γεύση που έρχεται και ξανάρχεται στα χείλη μας, είναι Θέλησις.. Σιδηρά Θέλησις..Θάρρος..Απύθμενο Θάρρος.. Παράδοση..Παράδοση που πρέπει να διαφυλαχθεί μαζί με το ένδοξο παρελθόν, Ελπίδα..Φιλία..Όλο το Καλό συνασπισμένο ενάντια στο απόλυτο Κακό..
Μια μάχη που δε τελείωσε ακόμα..